Katta o’qituvchi I.B.Egamberdiyev , datsent. E.Qarshiyev, magistr B.Axmedov, Tabiiy fanlar fakul’teti 211-22 gurux talabasi S.D.Bosimova.
JDPU
Annotasiya— Vodorod mavzusini o’qitishning dadaktik asoslarini shakillantrish va ishlanmalarini yaratish usullari yangi pedagogik ta’lim texnologiyalardan foydalanish — inter faol metodi, didaktik ishlanmalar ,hamkorlikda o’qitish- sinov darslari mazmuni kiritilgan.Vodorodning olinishi bo’yicha ishlanmalar tuzish kasbiy kompetentligini rivojlantirish va dunyo ta’lim tuzilishiga moslashishi, kimyoning nazariy ma’lumatlar о‘qitishda yangi pedagogik texnologiyalardan foydalanish tо‘g‘risida ma’lumotlar keltirilgan, mustaqil ishlash uchun tarqotma matriallar oquvchblar bilim va tarbiya olishi o’quvchilarning fanga qiziqishni kuchytradi va shakillantirishga yo’naltirilgan.
Kalit so’z va iboralar: kimyo va uni o’qitish metodikasi
— kimyoviy tafakkur va umimg shakillanishi, vodorod xassalari, kimyoviy jamg’arma,o’qitishning metodik prinsipi.
Bugunki kunda Ozbekiston respublikasida ta’lim samaradarligini oshirish uchun o’quvchilarda kimyoviy tushinchalar bo’lishi,yetarli bilim va ko’nikmalarga va tajribalarga ega bo’lishi zarur. O’quv bozalari, kerakli ma’lumatlar va kerakli matriallarning barchasi tayyorlab qo’yilgan davlat ta’lim standartlariga mos bo’lishi kerak. Fan dasturlar,ishchidasturlar, mosligi kimyo faniga mo’ljallangan adabiyotlardan faydalanish kerakligini , mustaqil ishlash uchun tarqatma matriallardan to’g’ri foydalanishga va shakillantirishga yo’naltirilgan.
O’quvchilarning bilim olishi uchun qulay sharaidlar yaratish maqsadga muafik bo’ladi. Kimyo fanini chuqur o’rgatishga mos ravishda mavzular ketma-ketligi reja asosida yo’naltirilgan bo’lishi lozim. Kimyo fanini o’qitishda yangi innavotsion texnologiyalarni daris jaryonida qo’lash uchun kimyoni o’quvchilar quydagilarni bilishi kerak bo’ladi. [1].
— O’quvchilarning vodorod mavzusi bo’yicha nazariy ma’lumatlarga ega bo’lishi.
— O’quvchilarning vodorod mavzusi bo’yicha amaliy ko’nikmalarning shakillanishi.
— O’quvchilarning vodorod mavzusi bo’yicha labotatoriya mashg’ulatlarda tajribalarni bajarish usullarini bilishi.
— O’quvchilarning vodorod mavzusi bo’yicha tarqotma matriallardan dars jarayanida to’g’ri samarali foydalanishni bilish.
— O’quvchilarning vodorod mavzusi bo’yicha kimyo fani bo’yisha yangi innovatsion adabiyotlardan foydalanishni bilishi .
— O’quvchilarning vodorod mavzusiga oid tuzilgan test topshiriqlarini to’g’ri bajarishni bilishi.
— O’quvchilar qo’llaniladigan yangi innovatsion ta’lim texnologiyalarni bilish. metodlarni to’g’ri tanlashni bilish
-kimyo fani bo’yicha to’garaklarni va tadbirlar, kimyoviy kechalarda qatnashish . atama so’zlarni ,kimyo tilini bilish , kimyodan masallalar va misol mashiqlarni echishni bilish.
Xar bir o’quvchi Ilmiy jixotdan,ilmiy-uslubiy,va na’naviy jixotdan borkomal bilimga ega bo’lishi lozim , dunyo qarashi keng fikirlash qobilyati yetarli bilim darajasi aniq bo’lgan o’quvchilarni tayyorlash lozim .
Vodorod mavzusini o’qitishning ishlanmalarini yaratish usullari. —Darsning maqsadi. ta’limiy, o’quvchilarga vodorod mavzusini o’qitishda va ularning birikmalari to’g’risida nozariy mo’lumotlar berish, vodorodning laboratoriyada olinishi, xossalari bilan tanishtirish va rivojlantiruvchi funksiyalarni bajarishi, anorganik kimyo fani bo’yicha tafakkurini rivojlantirish.
Vodorod mavzusi bo’yicha dars ishlanmasi
| № |
Dars turi |
dars ishlanmasi |
| 1 |
Dars tipi: |
Ko’nikma va malakalarni shakllantirish. |
| 2 |
Dars metodi: |
Amaliy, laboratoriya, ko’rgazmali, savol-javob, inter faol metodlar.
|
| 3 |
Dars shakli: |
Laboratoriya mashg’uloti bajarish Vodorodning olinishi |
| 4 |
Fanlararo bog’lanish: |
Pedagogika, pisxologiya kimyoviy texnologiya, biologiya. ekologiya va bashqa fanlarbilan boglanishi |
| 5 |
Moddiy texnik jihadan jixozlash va ko’rgazmali qurollar: |
Ko’rgazmali moddalar, mavzuga oid video lavxalar va pirektor plakat va adabiyotlar. |
| 6 |
Mavzu yuzasidan tavsiya etiladigan adabiyotlar: |
Toshpo’latov Yu.T., Raxmatullayev N.G. «Umumiy kimyo»; X.T.Omonov «Kimyo o’qitish metodikasidan ». |
| 7 |
Darsni o’tish yuzasidan metodik tavsiyalar. |
Darsning asosiy vazifalari vodorod va birikmalari haqidagi ma’lumotlarni o’zlashtirish, Bunda o’quvchilar vodorod fizik va kimyoviy xossalari bilan tanishadilar va ularning birikmalari to’g’risida ma’lumotlarga ega bo’lishlari kerak. |
| 8 |
Darsningborishi: Tashkiliy qism |
O’quvchilar davomatini aniqlash, tashqi ko’rinish ish o’rinlarini tashkil etishni tekshirish. |
| 9 |
Yangi mavzu yuzasidan laborotoriya mashg’ulot o’tkazish. |
O’quv jarayonida kimyoviy eksperiment 3 xil didaktik yondashish bo’yicha olib boriladi: o’qituvchi tomonidan dars jarayonida ko’rsatiladigan namoyishli tajribalar; o’qituvchi va o’quvchilar birgalikda frontal holda bajaradigan laboratoriya tajribalari va o’quvchilar mustaqil holda bajaradigan amaliy ishlar. |
| 10 |
Vodorodga oid tajriba |
Probirkaning 1/4 qismigacha xlorid kislota soling, uning ustiga ikki bo’lak pux metali Bunda tuz va vodorod ajralib chiqishini kuzating? |
Vodorodning olinishiga oid tajirba o’tkazish metodikasi
Kerakli reaktivlar va jixozlar. Rux metal- Zn, xlarid kislota-HCI 10% eritmasi natriy gidrooksidi-NaOH 10% eritmasi, kal‘siy gidrooksidi-Ca(OH)
210% eritmasi ishlatiladi
Kerakli jixozlar-shtativ, probirkalar, gaz o’tkazuvchi pezinali propka, pipetka, fil’tir qog’oz, o’lchov stakani spirt lampasidan foydalaniladi.
Tajirba-1. Laboratoriyada vodorodninh olinishi tajriba o’tkazish uchun tajribaning moxiyati va mazmuni yaxshilab o’qib chiqiladi va tajriba bajariladi buning uchun laboratoriya xanasida mo’rli shkafda tajriba o’tkaziladi texnik xavfsizlika riya qilish lozim. Rux metalini ikki bo’lagini olib probirkaga solamiz va uning ustiga xlorid kislota 10% eritmasidan 5ml quyiladi va tajirba kuzatiladi shidad bilan vodorod ajiralib chiqishini kuzatamiz reaksiya tenglamasini yazamiz .
Zn+2HCI—-ZnCI2 +H2
Tajirba-.
2. Natriy metali suv bilan ta’sirida vodorod olinadi, probirkantgg 1/4 qismigacha suv quying, uning ustiga natriy metali ikki bo’lagi solinadi reaksiya borishini kuzatamiz reaksiya tenglamasini yazamiz,vodorod reaksiyada ajiralib chiqishini ko’ramiz.
2Na+2H2O—-2NaOH+H2
Tajribani bajarish tavsilatlarl daftarga yoziladi va o’quvchilarga topshiriqlar beriladi.
Foydalangan adabiyotlar
- Toshpo’latov Yu.T., Raxmatullayev N.G.; X.T.Omonov «Kimyo o’qitish metodikasidan ». Toshkent,Yangi nashir 2017.-B-193.
- I.B. Egamberdiyev Oqituvchining kasbiiy faoliyatini shakillantirish 2023 yil.
- N.Sayidaxmedov «Yangi pedagogik texnologiya » Toshkent. 2003yil .
- Ishmuxammedov R.J. «innovatsion texnologiyalar yordamida ta’lim 2003y
